Gentiaanwortel (Gentiana lutea), ook wel Grote Gentiaan genoemd, is een van de meest waardevolle geneeskrachtige planten uit de Europese berggebieden. Deze imposante plant kan tot 2 meter hoog worden en is vooral bekend om zijn bittere wortel die al eeuwenlang medicinaal wordt gebruikt.
Botanische kenmerken
De Grote Gentiaan is een meerjarige plant met grote, ovale bladeren die tegenover elkaar staan. De plant produceert gele bloemen in clusters rond de stengel, maar bloeit pas na 7-10 jaar. De wortel is dik, lang en heeft een karakteristieke geel-bruine kleur. De plant komt van nature voor in bergweiden van de Alpen, Pyreneeën en andere Europese bergketens op hoogtes van 500-3000 meter.
Kweken van Gentiaanwortel
Zaaien en vermeerdering:
- Zaad heeft een koude stratificatie nodig (3-4 maanden in de koelkast)
- Zaai in het vroege voorjaar in een zaaibed met goed gedraineerde, kalkhoudende grond
- Kieming kan 2-6 weken duren en is vaak onregelmatig
- Vermeerdering kan ook via wortelstekken in de herfst
Groeiomstandigheden:
- Volle zon tot halfschaduw
- Goed gedraineerde, kalkhoudende grond (pH 6,5-7,5)
- Koele, vochtige omstandigheden
- Beschutting tegen sterke wind
- Winterhard tot -25°C
Onderhoud:
- Regelmatig water geven, vooral in droge periodes
- Mulchen om vocht te behouden
- Geen kunstmest nodig, compost is voldoende
- Oogst van de wortel na minimaal 3-4 jaar, bij voorkeur na 7-10 jaar
Geneeskrachtige eigenschappen
Actieve stoffen:
- Bittere glucosiden (gentiopicroside, amarogentin)
- Iridoïden
- Flavonoïden
- Xanthonen
- Fenolzuren
Medicinale werking:
- Stimuleert de spijsvertering door verhoogde speeksel- en maagsapproductie
- Versterkt de maag- en darmfunctie
- Heeft antibacteriële en ontstekingsremmende eigenschappen
- Ondersteunt de leverfunctie
- Stimuleert de eetlust
- Heeft koortswerende eigenschappen
Praktische toepassing
Traditionele bereidingen:
- Gentiaan-thee: 1 theelepel gedroogde wortel op 250ml kokend water, 10 minuten trekken
- Gentiaan-tinctuur: 1:5 verhouding in 40% alcohol, 2-4 weken trekken
- Gentiaan-bitter: Maceratiepreparaat met alcohol voor digestiefdoeleinden
Dosering:
- Thee: 1-2 koppen per dag voor de maaltijd
- Tinctuur: 2-3ml, 2-3 keer per dag
- Altijd 15-30 minuten voor de maaltijd innemen voor optimale werking
Toepassingsgebieden:
- Spijsverteringsproblemen
- Verminderde eetlust
- Maagzwakte
- Winderigheid en opgeblazen gevoel
- Ondersteuning bij herstel na ziekte
Voorzorgsmaatregelen:
- Niet gebruiken bij maagzweren
- Vermijden tijdens zwangerschap en borstvoeding
- Kan interactie hebben met bepaalde medicijnen
- Raadpleeg een kruidenkundige of arts bij twijfel
Bewaren:
- Gedroogde wortel: droog en donker, tot 2 jaar houdbaar
- Tinctuur: donker en koel, tot 5 jaar houdbaar
- Verse wortel: in de koelkast, enkele weken houdbaar
Gentiaanwortel is een krachtige geneeskrachtige plant die respect verdient. Door de lange groeitijd en de specifieke groeiomstandigheden is het belangrijk om duurzaam te kweken en te oogsten. De intensieve bittere smaak is karakteristiek en wijst op de krachtige werking van deze bijzondere plant.
- Pieter Arendsen / Claude AI