Oorsprong en verspreiding
Johanneskruid is oorspronkelijk een inheems kruid van Europa en delen van Siberië en is van daaruit wereldwijd verspreid geraakt. In Nederland komt het van nature voor op droge, grazige, voedselrijke plaatsen langs wegen, spoorwegen en in struikgewas. De plant bloeit rond het Sint-Jansfeest op 24 juni, vandaar de Nederlandse naam “sint-janskruid”.
Kweek en verzorging
- Zonlicht: Verdraagt zowel volle zon als halfschaduw; hoe meer zon, des te beter de bloei.
- Bodem: Vereist goed doorlatende tuinaarde met een pH tussen 6 en 7. Overbewatering vermijden – de plant is drogtebestendig.
- Vermeerdering: Kan via zaad of scheuten; snoeien houdt de struikvorm in stand en beperkt woekering.
- Planttijd: Late herfst of winter; de plant is meerjarig en winterhard in zones 4-9.
- Giftigheid: Let op – de plant is licht giftig voor mens en huisdier.
Geneeskrachtige eigenschappen
Johanneskruid bevat hypericine, pseudohypericine en hyperforine, stoffen die de neuronale heropname van serotonine, noradrenaline en dopamine remmen, vergelijkbaar met klassieke antidepressiva.
Aangetoonde effecten
- Milde tot matige depressie: Uit meta-analyses en Cochrane-reviews blijkt dat gestandaardiseerde extracten (0,3 % hypericine) effectiever zijn dan placebo en vergelijkbaar met tricyclische antidepressiva.
- Stress en slapeloosheid: Traditioneel gebruikt, maar bij slapeloosheid zonder depressie kan het averechts werken.
- Ontstekingsremmend, pijnstillend en adstringerend: Wordt daarnaast toegepast bij brandwonden, zonnebrand en wondgenezing.
Toepassingsvormen en dosering
- Gedroogde kruiden: Thee (1–2 tl gedroogd kruid per kop, 2–3×/dag).
- Capsules/tabletten: Gestandaardiseerd op 0,3 % hypericine, meestal 300 mg 1–3×/dag.
- Sint-jansolie: Rode olie (infusie in plantaardige olie) voor uitwendig gebruik bij brandwonden en huidirritatie.
Veiligheid en interacties
- Bijwerkingen: Maag-darmklachten, huidverkleuring, rusteloosheid, fototoxiciteit (verhoogde gevoeligheid voor zonlicht).
- Interacties: Vermindert de werking van de anticonceptiepil, antistollingsmiddelen (acenocoumarol, fenprocoumon), anti-epileptica, HIV-remmers, ciclosporine en andere geneesmiddelen die door het cytochroom P450-systeem worden afgebroken.
- Combinatie met antidepressiva: Niet combineren met SSRI’s, tricyclische antidepressiva of MAO-remmers vanwege kans op serotoninesyndroom.
Praktische tips
- Zonnebescherming: Vermijd intensieve zon of zonnebank tijdens gebruik van Johanneskruidpreparaten.
- Medisch overleg: Raadpleeg een arts bij gelijktijdig gebruik van medicatie of bij ernstige depressieve klachten.
Met zijn rijke historie als “jaag-den-duivel”-kruid en stevige wetenschappelijke onderbouwing blijft Johanneskruid een waardevolle plant in de fytotherapie, mits verantwoord gebruikt.
Bron: Pieter Arendsen / AI